Vrijheid door ontgijzeling

Wat houdt je overeind als je niet weet hoe het verder moet? Als de werkelijkheid keihard is en de stilte oorverdovend. Arjan Erkel hield zich vast aan Oerend Hard van Normaal, een lied over twijfel en onzekerheid, maar ook over hoop om door te gaan. Op 20 april was de Bergsingelkerk het decor van de muzikale theatervoorstelling “Vrijheid van Denken en Doen” van Arjan Erkel, samen met Jan Wilm Tolkamp, de laatste gitarist van de band Normaal. Een indrukwekkend verhaal dat aanzet tot denken.

Laat je niet gijzelen, maar ‘ontgijzel’ jezelf. Zo zou je één van de lessen van Arjan Erkel kunnen samenvatten. Arjan Erkel werkte voor Artsen zonder Grenzen in Dagestan toen hij in 2002 werd gegijzeld door mannen met zwarte bivakmutsen en kalasjnikovs. Hij zat 607 dagen in angst en onzekerheid, hij wist niet waar hij was, had geen contact met de buitenwereld en wist niet of hij er ooit levend uit zou komen. Gijzelaars houden je klein, angstig en onzeker.

En toch zijn er op zulke donkere momenten dingen die je er doorheen kunnen slepen. Zo vertelde Arjan Erkel over de muziek die hem van moment tot moment staande hield. Oerend Hard is zo’n lied, omdat het gaat over twijfel en doorgaan. De twee motorrijders uit het liedje worden aangereden, hoe loopt het met hen af? Hoe loopt het met mij af, was een grote vraag voor Arjan Erkel. Ondanks dat hij dat niet wist en angst voelde om vermoord te worden, wilde hij doorgaan – oerend hard.

De moed om door te gaan is niet een constant gebeuren, maar komt met vallen en opstaan. Door de gesprekken met zijn gijzelaars merkte Arjan Erkel dat hij hen wat beter leerde kennen en er groeide wat vertrouwen over en weer. Maar tegelijkertijd bleek dat vertrouwen ook kwetsbaar, hij bleef immers een gevangene, er stond een bedrag op zijn hoofd. Het langzaam opgebouwde vertrouwen bleek kwetsbaar, kon zomaar weg lijken te zijn.

Laat je niet gijzelen. Dat was toch wel de wijze les van Erkel, die hij door de ellende heen geleerd had en aan ons, zijn toehoorders, deelde op 20 april. Laat je niet beperken door de situatie waar je in zit, door angst en door onzekerheid die je in hun greep houden. Durf het aan een stap te zetten, ga het gesprek met gijzelnemers aan, en houd zicht op waar je op hoopt en naar verlangt. Juist hoop en verlangen kunnen je vrij maken en een droom levend houden. Het verhaal van Arjan Erkel is een inspirerend voorbeeld van hoop, verlangen, veerkracht en uitzien, juist wanneer het donker is en je niet weet hoe het verder moet. En hoewel “Vrijheid van Denken en Doen” eigenlijk een theatershow is, was de Bergsingelkerk dit keer een mooie plaats voor Arjans verhaal. Woorden van hoop en verlangen zijn voor de kerk immers niet vreemd, maar juist herkenbaar: er klinken week in, week uit, woorden van hoop, uitzicht en verlangen. Dat is niet uit naïviteit of louter traditie, maar omdat we geloven dat gijzelaars niet het laatste woord hebben in deze wereld.

Tekst: Rik Zwalua
Foto’s: Henk Willemse